Propaganda Haritaları
Köpekler ve ahtapotlar
Ve ayılar ve kartallar ve diğerleri. 20. yüzyıl başlarında Avrupa basınında bolca görülen propaganda haritalarından bazılarına bu yazıda yer verdik.
"John Bull" ve arkadaşları
Fred W. Rose'un 1900 tarihli bu haritasında da yer bulan "John Bull", İngiltere'nin, siyasi karikatürlerde geçen bir personasıdır. Genellikle şişman, orta yaşlı, taşralı, neşeli ve gerçekçi bir adam olarak tasvir edilir.
Haritada Türkiye'den şu şekilde bahsedilmiş: Son düşmanı Yunanistan'a sırtını dayamış olan Türkiye, Avrupa'daki bu sıkıntıların kendisine bir zarar vermeyeceği düşüncesiyle gülümsüyor ve belki de John'un fazla bir zarar görmeyeceğinden memnun. Haritada yer alan tüm metni görmek için aşağıdaki butona tıklayınız.
E Zimmermann'ın siyah beyaz haritası, 1914'te W Nölting tarafından Hamburg'da yayınlandı. Türkiye piposunun dumanını Ege Denizine üfleyen yaşlı ve sağlıksız bir adam olarak gösteriliyor.
Birçok kişinin Birinci Dünya Savaşı'nın başında Rusya, Fransa ve Britanya imparatorluğunun birleşik gücünün Almanya'yı ve onun "soytarı" müttefiki Avusturya-Macaristan imparatorluğunu hızla yeneceğine duyduğu güveni gösteren 1914'de Londra'da yayınlanan bir harita. Türkiye, Alman çıkarları için isteği dışında çatışmaya itilen, barut fıçısı üzerindeki şişman ve çaresiz bir adam gibi tasvir edilmiş. The Map House
Berlin/Charlottenburg'da Verlagsgesellschaft Birliği tarafından 1914'te basılan isimsiz harita. Resim: Tim Bryars Ltd.
1915'de Almanya'da yayınlanan bu haritada, "Dardanel kapısı" sağlam bir şekilde kilitlenmiş ve elinde anahtarıyla 6 Alman gemisinin gelmesini bekleyen Türk askeri, yeni ittifakı sembolize ediyor.
Almanya'da yayınlanan diğer bir haritada, Türkiye, müttefik savaş gemilerini yutarken, komşular Hasta Adam'ın iştahına hayretle bakıp onu rahat bırakmaya karar veriyor. Bu, 1915'in yaz aylarına kadar süren Çanakkale seferine ve Gelibolu çıkarmalarına bir göndermedir.
1870 yılının Avrupa'sını gösteren ve Almanya'da yayınlanan bu haritada da Türkiye, genç hatununun yanında nargilesini içen yaşlı bir adam olarak tasvir edilmiş. Metinde şu şekilde bahsedilmiş: Türkiye "tüttürmeye" devam ediyor ve muhtemelen yakında siyasi varlığını da bu şekilde üfleyerek söndürecek.
1915 yılında Amsterdam'da yayınlanan bu haritada, Türkiye, üzerinde "made in Germany" yazan bir kılıçla, Boğazlar ve Çanakkale üzerinde kendi boğazını kesen bir adam olarak tasvir edilmiş. Gelibolu seferinin ilk aylarında yayınlanan bu haritada müttefiklerin başarısı hala ihtimal dahilinde görünüyor olmalı.
1900 tarihli Münih'de basılan bir kartpostal. "Boğazlardaki Dostumuz"
1916 tarihli İngiliz yapımı harita bulmacası/oyunu. Müttefikler Berlin'e ulaşmalı ve "Hunland"ı işgal etmeli!
Karl Lehmann-Dumont'un 1914 yılında Dresden'de yayınlanan bu haritasında, Osmanlı İmparatorluğu yine en ayrıntılı çizimlerden birine sahip. Türk, kolu askıda, 1912-1913 Balkan Savaşları'nda hafif yaralanmış. Ancak diğer elinde bir palanın ucuna saplanmış yanan bir mum taşıyor. Bu mum, üzerinde sarhoş ve tehlikeli büyük bir Rus'un oturduğu bir barut fıçısının hemen altında. "Üzerime gelirseniz, Rusya'yı kapınızda bulursunuz" mesajı veriyor gibi. Kırım yarımadasının ana hatları bir duman bulutuna dönüşüyor. Asırlardır süre gelen"denge politikamız" bu karikatüre de yansımış. Ve elbette tütün içme adeti yine es geçilmemiş.
1914 tarihinde İngiltere'de yayınlanan bu haritada, savaşın patlak vermesi bir köpekler kavgası olarak tasvir edilmiş. Haritada bir Fransız kanişi, bir İngiliz buldogu, bir Alman dachshund ve bir Avusturya-Macaristan melezi var. Çizerin Türkiye'ye yaklaşımı ilgi çekici zira Türk, haritadaki az sayıdaki insan figüründen birisi. ( bize köpekliği mi yakıştıramadı yoksa milli köpeklerimiz o zamanlar gün yüzüne çıkmamış mıydı, bilemiyoruz. ) Osmanlı hilali Ayasofya'nın üzerinde yükseliyor, Çanakkale Boğazı'nı ve Karadeniz'deki savaş gemilerini koruyan bataryada ise Alman bayrakları mevcut. Türkler için Alman donanma desteğini gösterilmiş ancak bu gemilerinin iplerini elinde tutan Türk'ün kendisi. Böylece Çanakkale Boğazı'nı yakınlarda ilerleyen İngiliz gemilerine kapatıyor. Cinsi belli olmayan aptal bir Alman kucak köpeği, sembolik bir fes takmış, Türk'ün beline bağlanmış.